Korporacyjnie.pl: Instytucja świadectwa rejestrowego

Zapraszamy do lektury felietonu Bartosza Krzesiaka, Dyrektora Departamentu ECM w Domu Maklerskim Navigator SA, który powstał w ramach cyklu publikacji dla Korporacyjnie.pl związanych z obowiązkową dematerializacją akcji wszystkich spółek akcyjnych i komandytowo-akcyjnych.

Link do pełnej publikacji

Tekst felietonu:

W dzisiejszym wpisie przedstawiamy instytucję świadectwa rejestrowego. Omówimy pokrótce czym jest świadectwo rejestrowe, jaki jest jego zakres i prawidłowa forma, po co wystawia się świadectwo, a także konsekwencje jego wydania m.in. związane z blokadą akcji.

 Na czym polega instytucja świadectwa rejestrowego?

Zgodnie z art. 328 (6) KSH, świadectwo rejestrowe wystawiane jest na żądanie akcjonariusza albo zastawnika albo użytkownika uprawnionego do wykonywania prawa głosu z akcji przez podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy. Potwierdza ono uprawnienia wynikające z akcji, które nie mogą być realizowane wyłącznie na podstawie zapisów w rejestrze akcjonariuszy.

Treść przepisu wskazuje, że świadectwo rejestrowe wystawiane przez podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy potwierdza legitymację określonego podmiotu do wykonywania uprawnień wynikających z akcji, natomiast samo w sobie nie powoduje powstania tych praw. Świadectwo nie może być przedmiotem transakcji, a jedynie potwierdza, że określone prawa wynikające z akcji istnieją i są przypisane do konkretnego akcjonariusza.

 Jaki jest zakres i forma świadectwa ?

 Świadectwo rejestrowe może być wystawione wyłącznie jako dokument imienny. Wykluczona więc jest możliwość nadania mu postaci dokumentu na okaziciela. Naruszenie powyższego przepisu skutkuje nieważnością świadectwa.

Zgodnie z art. 328(6) KSH świadectwo rejestrowe zawiera szereg postanowień obligatoryjnych. Ich brak oznacza nieważność dokumentu świadectwa rejestrowego. Należą do nich:

• określenie firmy (nazwy), siedziby i adresu wystawiającego oraz numer świadectwa rejestrowego,
• liczby akcji,
• rodzaju, serii i numeru albo odrębnego oznaczenia akcji, o którym mowa
  w art. 55 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
• firmy (nazwy), siedziby i adresu spółki,
• wartości nominalnej akcji,
• imienia i nazwiska albo firmy (nazwy), adresu zamieszkania albo siedziby albo innego adresu do doręczeń akcjonariusza, zastawnika albo użytkownika żądającego wystawienia świadectwa rejestrowego, wraz z określeniem przysługującego mu prawa do akcji,
• daty i miejsce wystawienia świadectwa rejestrowego,
• terminu ważności świadectwa rejestrowego,
• podpis osoby upoważnionej do wystawienia w imieniu wystawiającego świadectwa rejestrowego. Brak podpisu, o którym mowa w § 5 pkt 12, nie powoduje nieważności, jeżeli dokument świadectwa rejestrowego został wystawiony przy zachowaniu formy dokumentowej.

Warto przy tym dodać, że nie tylko brak postanowień obligatoryjnych, lecz także niezgodność danych ze stanem rzeczywistym skutkują nieważnością dokumentu świadectwa rejestrowego.

Świadectwo rejestrowe powinno ponadto zawierać szereg postanowień fakultatywnych, z tym zastrzeżeniem, że ich pominięcie nie powoduje nieważności świadectwa rejestrowego. Do nieobowiązkowych elementów świadectwa rejestrowego należą:

• informacje o istniejących ograniczeniach przenoszenia akcji lub ustanowionych na nich obciążeniach, a także przysługującym zastawnikowi albo użytkownikowi uprawnieniu do wykonywania prawa głosu z akcji,
• cel wystawienia świadectwa rejestrowego,
• wskazanie, że jest to nowy dokument świadectwa rejestrowego, w przypadku gdy poprzednio wystawione świadectwo rejestrowe, dotyczące tych samych akcji, było nieważne albo dokument został zniszczony lub utracony przed upływem terminu swojej ważności.

Zgodnie z przepisami, na każdy rodzaj akcji wystawia się odrębne świadectwo rejestrowe. Powinno być ono wydane niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie tygodnia od dnia złożenia wniosku. Nowelizacja KSH przewiduje utratę ważności świadectwa rejestrowego w przypadku upływu terminu jego ważności. Utratę ważności świadectwa powoduje także przeniesienie akcji obciążonych zastawem w celu zaspokojenia zastawnika, przeniesienie akcji w postępowaniu egzekucyjnym, jak również dokonanie przymusowego wykupu akcji.

 Jakie są cele wystawienia świadectwa?

 Świadectwo potwierdza uprawnienia wynikające z akcji. Przykładowo świadectwo rejestrowe może posłużyć akcjonariuszowi do wykazania legitymacji przy zamiarze realizacji prawa do zaskarżenia uchwały czy wykonywania praw mniejszości. Nie sposób wymienić wszelkich możliwych sytuacji, do których świadectwo rejestrowe może być potrzebne akcjonariuszowi – wydaje się, że przede wszystkim będą to sytuacje, w których koniecznym będzie wykazanie posiadania statusu akcjonariusza przed podmiotami trzecimi tj. np. przed bankiem czy inną instytucją finansową.

Wydaje się, że wciąż jednym z najczęstszych pytań padającym w kontekście świadectwa rejestrowego jest pytanie o zasadność jego posiadania w celu wzięcia udziału w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. Zgodnie ze znowelizowanym art. 406 § 1 KSH – „Uprawnieni z akcji oraz zastawnicy i użytkownicy, którym przysługuje prawo głosu, mają prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu spółki niebędącej spółką publiczną, jeżeli zostali wpisani do rejestru akcjonariuszy co najmniej na tydzień przed odbyciem walnego zgromadzenia”. W przywołanym przepisie nie ma mowy o świadectwie rejestrowym, a jedynie o konieczności wpisania do rejestru akcjonariuszy. Biorąc powyższe pod uwagę, zasadnym wydaje się stanowisko zgodnie, z którym wpis akcjonariusza w rejestrze akcjonariuszy będzie wystarczający do przyznania danemu akcjonariuszowi prawa uczestnictwa w walnym zgromadzeniu spółki (tj. brak wymogu wydania świadectwa rejestrowego na WZA).

Konsekwencje blokady akcji na czas wystawienia świadectwa.

 Zgodnie z art. 328(7) KSH akcje, w liczbie wskazanej w treści świadectwa rejestrowego, nie mogą być przedmiotem rozporządzeń od chwili wystawienia świadectwa do chwili utraty jego ważności albo zwrotu świadectwa rejestrowego wystawiającemu przed upływem terminu jego ważności. W konsekwencji, podmiot wystawiający świadectwo rejestrowe blokuje odpowiednią liczbę akcji
w rejestrze akcjonariuszy. Należy dodać, że te same akcje mogą być wskazane w treści kilku świadectw rejestrowych w tym samym czasie, gdy cel ich wystawienia jest odmienny. W kolejnych świadectwach rejestrowych należy jednak zamieścić informację o dokonaniu blokady akcji w związku z wcześniejszym wystawieniem innych świadectw rejestrowych.

Blokada na akcjach i automatyczny zakaz ich rozporządzania stanowi istotną cechę świadectwa rejestrowego. Gdyby przyjąć odmiennie – czyli pełną dowolność przy rozporządzaniu akcjami dla osoby posiadającej świadectwo rejestrowe, doprowadzić by to mogło do poważnych zagrożeń systemowych w obrocie akcjami. W sytuacji gdy na akcjach ustanowiona jest blokada, a strony transakcji mimo to dokonały zbycia akcji, podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy zobowiązany jest odmówić dokonania wpisu do rejestru osoby nabywcy akcji. Zważywszy na konstytutywny charakter wpisu do rejestru, taka transakcja pozbawiona będzie skutku rozporządzającego.

 Na czym polega forma dokumentowa świadectwa?

 Co do zasady brak podpisu na świadectwie rejestrowym stanowi o jego nieważności. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja gdy świadectwo rejestrowe wydane zostało w formie dokumentowej.

Dokumentową formę świadectwa określa art. 77² kc, który stanowi, że do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie. Dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią (art. 77³ kc). Biorąc pod uwagę przykładowe formy z jakimi możemy się spotkać w obrocie –  świadectwo rejestrowe może więc przybrać nawet postać pliku zapisanego w formacie PDF albo JPG, przesłanego akcjonariuszowi SMS-em albo wydruku z systemu komputerowego bez podpisu, zaopatrzonego w standaryzowany identyfikator systemowy (np. kod kreskowy, kod QR lub inna indywidualna kombinacja znaków).

#rejestr #rejestrakcjonariuszy #dematerializacja #dematerializacjaakcji #obowiazkowadematerializacja