Parkiet: Ład korporacyjny w czasach zarazy

Zapraszamy do lektury felietonu Patryka Piwowarka, Adwokata w Domu Maklerskim Navigator, pt. “Ład korporacyjny w czasach zarazy”, opublikowanego w dniu 03.08.2020 w dzienniku Parkiet.

Link do artykułu: Ład korporacyjny w czasach zarazy

 

Ład korporacyjny w czasach zarazy
Wirus, pomimo tragedii, którą przyniósł, był lekiem na opornych, bowiem wymusił systemowe zmiany in plus w funkcjonowaniu spółek

Podobnie było z funkcjonowaniem organów spółek, u których w marcu nastała wręcz epoka nieładu, a przecież byliśmy właśnie przed sezonem zwyczajnych zgromadzeń właścicielskich. Już w trakcie pierwszych tygodni pandemii mogliśmy zaobserwować, co nie zadziałało. Wprowadzony w Polsce stan zagrożenia epidemicznego, a następnie stan epidemii skutkowały coraz to dotkliwszymi obostrzeniami w relacjach międzyludzkich, co przełożyło się również na pracę kolegialnych organów spółek. W sukurs przyszedł ustawodawca, uchwalając pakiet pomocowy, tzw. tarczę antykryzysową, która m.in. ułatwiła przeprowadzanie posiedzeń organów przy wykorzystaniu powszechnie dostępnych środków komunikacji elektronicznej, a także, co istotne, wydłużone zostały terminy realizacji obowiązków sprawozdawczych.

Wprawdzie już od 2009 r. prawo dopuszczało udział w zgromadzeniach właścicielskich spółek przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, niemniej spółki przez lata unikały jak ognia tej formy organizowania posiedzeń. W tym kontekście warto zacytować Adama Mickiewicza: „Bronią się jeszcze twierdze Grenady, ale w Grenadzie zaraza”. Dopiero zewnętrzny bodziec w postaci postępującej epidemii przekonał spółki, że przeprowadzenie e-zgromadzenia jest nie tylko możliwe, ale również potrzebne i właściwe.

Uchylanie się od organizowania walnych bądź posiedzeń zarządu, a tym samym niepodejmowanie pewnych działań to sytuacja, która może doprowadzić do naruszenia interesów akcjonariuszy albo nawet w niektórych przypadkach do działania na szkodę spółki. W celu uniknięcia paraliżu decyzyjnego w spółkach kapitałowych wprowadzono nowe regulacje pozwalające na odbywanie w formie zdalnej posiedzeń zarządu, rady nadzorczej i zgromadzeń udziałowców oraz na podejmowanie uchwał w ten sposób. Odmiennie niż do tej pory możliwość taka ma być zasadą, a nie wyjątkiem. Zniesiono także dotychczasowe ograniczenia co do zakresu spraw, które mogły być rozstrzygane zdalnie (np. ograniczenia co do głosowania w sprawach osobowych). Tarcze ułatwiły również oddawanie głosu na piśmie za pośrednictwem innego członka organu. Taka forma głosowania jest obecnie dopuszczalna, o ile umowa albo statut jej nie wyłączają.

Pomimo sceptycznych opinii części komentatorów i zarzutów o pośpiesznie stworzonej doraźnej regulacji po wprowadzeniu ułatwień w organizowaniu posiedzeń coraz więcej spółek decyduje się jednak na przeprowadzenie e-zgromadzenia. To przede wszystkim istotne rozwiązanie dla inwestorów, którzy dzięki temu mogą zaoszczędzić czas i pieniądze, korzystając ze swoich praw w domowym zaciszu. Co znaczące, wdrożone rozwiązania nie mają charakteru doraźnego jako panaceum na paraliż funkcjonalny, w którym znalazły się spółki wskutek sytuacji wywołanej pandemią. Akty prawne wprowadzające nowe przepisy w żaden sposób nie stwierdzają, że omawiane mechanizmy miałyby mieć charakter czasowy. Uwzględniając ten kierunek, należy postulować de lege ferenda e-zgromadzenie jako nowy, obowiązkowy standard. Szczególnie, że nie jest to wielki koszt dla spółek, niesie zaś znaczące korzyści dla drobnych inwestorów, szczególnie w kontekście spółek publicznych, którzy nie zawsze mogą wziąć udział w spotkaniu stacjonarnym, a z chęcią byliby częścią zgromadzenia.

Mimo że tarcze wprowadziły szereg przepisów mających usprawnić działanie organów spółek, obowiązujące umowy lub statuty mogą przewidywać ograniczenia uniemożliwiające skorzystanie z nich, zwłaszcza że powstawały one w poprzednim stanie prawnym i powtarzały do niedawna istniejące ograniczenia ustawowe. Aby zatem rozwiązania wprowadzone w ramach tarcz mogły zostać wykorzystane przez spółki w możliwie najszerszym zakresie, należy dokonać weryfikacji i ewentualnego dostosowania treści statutów i umów spółek. Bałagan statutowy grozi bowiem bałaganem w organach spółki lub nawet ich paraliżem. Szczegółowe zasady organizacji i udziału w zgromadzeniu przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej muszą zostać ponadto określone w regulaminie przyjętym przez radę nadzorczą, zaś w przypadku sp. z o.o., w której nie ustanowiono tego organu, kompetencja taka przysługuje samym wspólnikom. Za dobrą praktykę należy również uznać uchwalenie podobnego regulaminu precyzującego zasady przeprowadzania e-zebrań zarządu i rady nadzorczej, gdyż z wyjątkiem rady nadzorczej w spółce akcyjnej ustawa nie wymaga uchwalenia regulaminu posiedzeń wspomnianych organów, które mają odbywać się zdalnie. Przeprowadzane dotychczas przez spółki zdalne posiedzenia oraz liczne symulacje takich zebrań uwidoczniły problemy zarówno natury prawnej, jak i technologicznej przy organizacji takich wydarzeń. Dlatego warto mieć pod ręką instrukcję działania na wypadek pojawienia się trudności.

Można stwierdzić, że wirus, pomimo tragedii, którą przyniósł, był lekiem na opornych, gdyż wymusił systemowe zmiany in plus w funkcjonowaniu spółek. Uchwalone zmiany są odpowiedzią nie tylko na nową rzeczywistość powstałą na skutek rozprzestrzeniania się choroby zakaźnej, ale również na potrzeby sprawnego funkcjonowania spółek w dobie cyfryzacji i stale rozwijających się nowych technologii. Kontynuacja tego procesu nastąpi już w marcu 2021 r., kiedy wystartuje długo wyczekiwana pełna informatyzacja postępowania rejestrowego i prowadzenia akt rejestrowych spółek wpisanych do KRS. 1 marca 2021 r. to również data otwarcia rejestrów akcjonariuszy dla wszystkich spółek akcyjnych i komandytowo-akcyjnych w związku z obowiązkową dematerializacją akcji. W zależności od udostępnionych przez podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy elektronicznych narzędzi do jego obsługi rejestr może pośrednio stać się kolejnym katalizatorem do większego „uzdalnienia” prac walnego zgromadzenia spółki i tym samym zacieśnienia komunikacji z akcjonariuszami.

Patryk Piwowarek – Dom Maklerski Navigator

Bartosz Krzesiak
Dyrektor
Tel. kom.: +48 662 028 247 | E-mail: bartosz.krzesiak@navigatorcapital.pl