Wśród wielu wyzwań, jakie stawia podatnikom wprowadzenie – z dniem 1 lipca 2024 r. – obowiązku wystawiania faktur VAT w Krajowym Systemie e-Faktur (KSeF), będzie odpowiednie określenie kręgu osób uprawnionych do generowania faktur ustrukturyzowanych powstających w wyniku działalności przedsiębiorstwa. Aby zastosować podejście, które zminimalizuje ryzyko nie tylko podatkowe, ale także organizacyjne, warto poznać bliżej modele uprawnień w KSeF) i sposoby ich nadawania.
Nadawanie uprawnień
Uprawnienia do KSeF można nadać na dwa sposoby:
a) elektronicznie – za pomocą oprogramowania interfejsowego (ksef.mf.gov.pl) – podatnik lub inny uprawniony podmiot wskazuje wymagany zakres danych, w celu nadania, zmiany lub odebrania uprawnień;
b) w postaci papierowej – podatnik składa do właściwego naczelnika urzędu skarbowego zawiadomienie o nadaniu lub odebraniu uprawnień (ZAW-FA) do korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur. Należy jednak podkreślić, że nadawanie uprawnień w ten sposób jest dopuszczalne (i obowiązkowe) jedynie w przypadku podatników niebędących osobami fizycznymi, którzy nie posiadają możliwości uwierzytelnienia się za pomocą kwalifikowanej pieczęci elektronicznej z NIP. Podatnicy, którzy osobami fizycznymi nie są, ale posiadają elektroniczną pieczęć kwalifikowaną zawierającą NIP, mogą korzystać z KSeF na podstawie pierwotnych uprawnień właścicielskich, bez zawiadamiania organu podatkowego.
Standardowy model uprawnień
Bezpośrednie (w terminologii używanej przez Ministerstwo Finansów pojawiają się też określenia: pierwotne, domyślne lub właścicielskie) uprawnienia do KSeF posiada podatnik. Obejmują one uprawnienia do:
nadawania, zmiany lub odbierania uprawnień do korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur;
wystawiania lub dostępu do faktur ustrukturyzowanych;
wystawiania faktur, o których mowa w art. 106d ust. 1 ustawy, będących fakturami ustrukturyzowanymi.
Uprawnienia tego typu są przypisane automatycznie osobom fizycznym, komornikom oraz podatnikom niebędącym osobami fizycznymi, ale posiadającymi elektroniczną pieczęć kwalifikowaną z NIP, bez konieczności sporządzania specjalnego zgłoszenia. Korzystanie z systemu następuje po dokonaniu autoryzacji Podpisem Zaufanym lub kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Takie same uprawnienia podatnik może nadać osobie fizycznej identyfikowanej na podstawie NIP, numeru PESEL (dopuszczalną metodą identyfikacji jest też tzw. zarejestrowany odcisk palca certyfikatu podpisu). W tym przypadku konieczne pozostaje jednak dokonanie zgłoszenia w formie stosownej dla danego podmiotu.
Funkcjonalności KSeF dopuszczają nadawanie także niższego poziomu uprawnień, obejmującego jedynie dostęp do faktur oraz ich wystawiania (może to dotyczyć np. przedsiębiorców, którzy chcieliby zlecić wystawianie faktur ustrukturyzowanych biuru rachunkowemu).
Podkreślenia wymaga jednak fakt, że każdy podatnik może delegować uprawnienie do nadawania dalszych uprawnień w KSeF tylko jednej osobie fizycznej. To systemowe ograniczenie sprawia, że podatnik musi wykazać się roztropnością przy wyborze osoby, której takie uprawnienia przekaże. Sytuacje losowe lub konfliktowe – a te nie są rzadkością w żadnym przedsiębiorstwie – dotyczące osoby dysponującej szerokimi uprawnieniami w KSEeF, mogą sparaliżować działalność firmy w kluczowym obszarze dokumentowania zdarzeń gospodarczych.
Samofakturowanie
Funkcjonalności KSeF pozwalają także na samofakturowanie. Sprzedawca, w celu umożliwienia nabywcy samofakturowania w KSeF, powinien nadać mu odpowiedni poziom uprawnień. Wskutek tego nabywca uzyska uprawnienia także do nadawania podmiotom, które będą realizowały na jego rzecz czynności samofakturowania, uprawnień pośrednich do wystawiania faktur w jego imieniu.
Grupy VAT
Chociaż grupa VAT – jako względnie nowa instytucja prawa podatkowego – nie zyskała jeszcze istotniejszej popularności, warto wspomnieć o konsekwencjach wprowadzenia obowiązkowego KSeF dla zarządzania uprawnieniami do wystawiania faktur ustrukturyzowanych w tych grupach.
Model uprawnień, jaki stworzono dla grup VAT, stanowi model dodatkowy, wprowadzony obok modelu podstawowego. Różnica między modelem przewidzianym dla grupy VAT a modelem podstawowym polega przede wszystkim na przyznaniu podatnikowi – sprzedawcy GRV – uprawnienia do zarządzania członkami grupy VAT. W praktyce obsługi systemu konieczne będzie także zwrócenie uwagi na zawartość poszczególnych sekcji. Przykładowo, jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, wystawienie faktury na podstawie uprawnienia do wystawiania faktur w modelu GRV, jest możliwe tylko wtedy, gdy dane członka grupy VAT wraz z jego numerem NIP znajdą się w sekcji „Podmiot3”, pole „Rola” przyjmie zaś wartość „9” (członek grupy VAT – wystawca). Mocno kazuistyczny charakter instrukcji zamieszczonych na stronach resortu finansów wskazuje zatem na potrzebę bardzo starannego wypełniania niezbyt intuicyjnie opisanych pól e-faktury, co z kolei wymaga odpowiedniego przeszkolenia personelu.
Dalsze kroki
Niewątpliwie, dość złożona, wielopoziomowa struktura uprawnień do wystawiania faktur w KSeF powinna skłaniać podatników do podejmowania przemyślanych decyzji związanych z przyznawaniem określonych dostępów poszczególnym pracownikom oraz podmiotom zewnętrznym (np. pracownikom firmy świadczącej usługi księgowe). Najbardziej efektywnym sposobem na znalezienie dobrego rozwiązania będzie prawidłowe dostosowanie systemów i procedur stosowanych w organizacji do wdrożenia obowiązkowego KSeF. W szczególności warto ocenić, jakie poziomy uprawnień są niezbędne dla zapewnienia płynności i spójności operacji spółki, oraz ustalić, które osoby powinny otrzymać uprawnienia danego rodzaju.
Działania te składają się na proces diagnostyki gotowości do KSeF. Jego przeprowadzenie może ułatwić bezpłatne narzędzie przygotowane przez specjalistów z Navigator Capital Group.
Więcej szczegółów znajdą Państwo tutaj